โลหิตจางได้อย่างไร

เราอาจเคยได้ยินคำว่า เลือดจาง กันอยู่บ่อย ๆ แต่รู้หรือไม่ว่าโลหิตจางเกิดจากอะไร? และคุณมีภาวะเสี่ยงเป็นโรคโลหิตจางหรือไม่?

วันนี้พี่เนิร์สจะมาไขข้อข้องใจเกี่ยวกับสาเหตุของภาวะโลหิตจาง พร้อมกับบอกวิธีการเช็กอาการด้วยตัวเองง่าย ๆ มาฝากทุกคนกันค่ะ

โลหิตจาง เป็นภาวะที่ร่างกายมีปริมาณเม็ดเลือดแดงในเลือดน้อยกว่าปกติ เนื่องจากการสูญเสียโลหิต การทำลายเม็ดเลือดแดงจำนวนมาก หรือการสร้างเม็ดเลือดแดงลดลง

โดยสาเหตุที่พบได้บ่อยในภาวะโลหิตจาง คือ ภาวะขาดธาตุเหล็ก ซึ่งเป็นหนึ่งในองค์ประกอบสำคัญของการสร้างเม็ดเลือดแดงของร่างกาย แบ่งออกเป็น 4 กลุ่ม ดังนี้

1) ได้รับสารอาหารธาตุเหล็กไม่เพียงพอ

• พบได้บ่อยในเด็กทารกที่รับประทานแต่นมเพียงอย่างเดียว เนื่องจากนมมีปริมาณธาตุเหล็กเพียงเล็กน้อย
• ในผู้ใหญ่เกิดจากรับประทานอาหารที่มีธาตุเหล็กน้อย แหล่งอาหารเพิ่มธาตุเหล็ก ได้แก่ อาหารจำพวกเนื้อสัตว์ เครื่องในสัตว์ ไข่แดง และผักใบเขียว เป็นต้น

2) การดูดซึมธาตุเหล็กผิดปกติ อาจเกิดจากการมีกรดในกระเพาะอาหารลดลง ได้แก่

• ผู้ที่รับประทานยาลดกรดในกระเพาะอาหารเป็นเวลานาน
• ผู้ที่เคยได้รับการผ่าตัดเอากระเพาะอาหารออก
• ผู้ที่ได้รับการผ่าตัดเอาลำไส้เล็กส่วนต้นออก
• ผู้ที่มีการอักเสบของลำไส้เล็กส่วนต้นเรื้อรัง

3) มีความต้องการธาตุเหล็กเพิ่มมากขึ้นในบางภาวะ
พบได้บ่อยในผู้ที่ตั้งครรภ์อยู่ หรือมีการให้นมบุตร ซึ่งจะมีความต้องการธาตุเหล็กมากกว่าคนทั่วไปถึงสามเท่า และกลุ่มเด็กเล็กที่กำลังเจริญเติบโตก็มีความต้องการธาตุเหล็กเพิ่มขึ้นด้วยเช่นกัน

4) ร่างกายสูญเสียธาตุเหล็กมากกว่าปกติ

• การเสียเลือดเรื้อรัง สาเหตุที่พบบ่อย ได้แก่ เลือดประจำเดือนออกมากและนานกว่าปกติในผู้หญิงวัยเจริญพันธุ์
• การเสียเลือดเฉียบพลันจำนวนมาก เช่น ผ่าตัดใหญ่ คลอดบุตร แท้งบุตร การเกิดอุบัติเหตุ เป็นต้น
• เลือดออกในทางเดินอาหารจากสาเหตุต่าง ๆ เช่น แผลในกระเพาะอาหารเรื้อรัง เลือดออกในหลอดอาหาร ริดสีดวงทวารหนัก มะเร็งลำไส้ใหญ่ เป็นต้น
• การเสียเลือดจากสาเหตุอื่น ๆ เช่น เม็ดเลือดแดงแตกและเสียเลือดในทางเดินปัสสาวะ การเสียเลือดจากระบบทางเดินหายใจ การบริจาคเลือดบ่อยครั้งกว่าที่กำหนดและไม่รับประทานยาเสริมธาตุเหล็กทดแทน เป็นต้น

Health Checklists : ภาวะโลหิตจางมีอาการอย่างไร?

• ซีด อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย
• ปวดศีรษะ มึนงง วิงเวียนศีรษะ
• เป็นลมง่าย หน้ามืดบ่อย
• เจ็บหน้าอก ใจสั่น หายใจลำบาก
• สมองล้า เซื่องซึม เฉื่อยชา
• ความจำไม่ดี หลงลืมง่าย

ผู้มีภาวะโลหิตจางเล็กน้อยอาจไม่มีอันตรายใด ๆ แต่จะส่งผลให้ร่างกายอ่อนแอ มีภูมิต้านทานต่ำ ขาดสมาธิในการทำงาน

แต่ถ้ามีภาวะโลหิตจางมาก จะทำให้หัวใจต้องทำงานหนักมากกว่าปกติ เพื่อสูบฉีดเลือดไปเลี้ยงร่างกายมากขึ้น ก็อาจรุนแรงถึงขั้นเกิดภาวะหัวใจล้มเหลว ช็อก และเสียชีวิตได้